1998

"Everybody has a special gift", zegt Eddie Adams in Boogie Nights. Zijn gave is 33 centimeter lang en bevindt zich in zijn onderbroek. En het is die gave die maakt dat Eddie Adams een filmster wordt, zij het in een genre dat weinig aanzien geniet: de pornofilm. Boogie Nights schetst een adembenemend, tegelijk sympathiek en sarcastisch portret van een pornofilmcrew aan het eind van de jaren zeventig. Genoeg stof voor een fikse controverse zou je denken? Opmerkelijk genoeg weet het 'Puriteinse Amerika' de film hogelijk te waarderen.

Rode draad is de opkomst en ondergang van Eddie Adams. Het is 1977, de tijd van ELO, hotpants, plateauzolen en overhemden met van die enorme kraagpunten. De naïeve Eddie, vertolkt door voormalig rapper en Calvin Klein model Mark Wahlberg (beter bekend als Marky Mark), werkt als afwasser in een disco. Wanneer pornoproducent Jack Horner (Burt Reynolds) zijn oog op de jongen laat vallen, heeft hij onmiddellijk door dat "there is something beautiful in those jeans, waiting to get out". Jack heeft het goed gezien en dankzij Eddies "special gift" groeit hij in korte tijd uit tot de grootste ster van de pornofilmindustrie en noemt zich vanaf nu Dirk Diggler. Drie jaar later, op het hoogtepunt van zijn succes gaat alles mis. Dirk is meer in cocaïne geïnteresseerd dan in zijn 'special gift' die hem dan ook lelijk in de steek laat.

Misschien is het meest verbazingwekkende aan Boogie Nights dat de film in de Verenigde Staten geen storm van verontwaardiging heeft opgeleverd. Tot voor kort stond een beetje bloot garant voor een heftige controverse. Paul Verhoeven kreeg met Basic Instinct en Show Girls respectievelijk homoseksueel en conservatief Amerika over zich heen, het levensverhaal van Hustler-uitgever, The People vs. Larry Flint, werd door feministen en fundamentele christenen aan het kruis genageld en de remake van Lolita van Adrian Lyne had zelfs geen enkele kans ooit in Amerika in de bioscoop te komen. Maar op Boogie Nights kwam zelfs geen ingezonden brief. Sterker nog de film werd unaniem de hemel in geprezen, de 27-jarige regisseur Paul Thomas Anderson onmiddellijk vergeleken met grootheden als Robert Altman, Martin Scorsese en Quentin Tarantino, en tot het nieuwe wonderkind van de Amerikaanse cinema gebombardeerd.

En dat gebrek aan verontwaardiging vanuit welke hoek dan ook is opmerkelijk, want Boogie Nights geeft genoeg aanleiding om ouderwets van leer te trekken tegen de verderfelijke combinatie seks, drugs en rock and roll. Maar misschien is het Amerika van het fin-de-siecle niet meer het Puriteinse land waarvoor het zo lang werd versleten. Goed, de lerares uit Seattle die 'consensual sex' had met een 14-jarige leerling - en zijn zoon baarde - werd vorige maand tot 7,5 jaar gevangenisstraf veroordeeld. Goed, er was genoeg verontwaardiging - en vooral gene - over het Monica Lewinsky-schandaal. Maar in overgrote meerderheid staat Amerika tegenwoordig onverschillig tegenover controversiële seks. Ondanks verwoede pogingen van dominee Jerry Falwell om de 'coming out' episode van de sitcom Ellen vorig jaar te boycotten zat het hele land aan de buis gekluisterd. Ondanks het feit dat 's lands bekendste sportomroeper Marv Albert vorig najaar voor de rechtbank toegaf zich gekleed in dames-lingerie aan een vrouw te hebben vergrepen en daardoor tijdelijk het veld moest ruimen, roept het land om zijn comeback. Maar vooral veelzeggend is het gegeven dat de doorsnee Amerikaan weliswaar gelooft dat Clinton seks heeft gehad met Monica Lewinksy , maar hem dat volstrekt koud laat. De waardering voor Clinton was twee weken nadat het schandaal naar buiten was gekomen, hoger dan ooit. Al kunnen Amerikanen nooit genoeg krijgen van seksschandalen, het lijkt er op dat het concept 'Puriteins Amerika' zijn langste tijd heeft gehad. Het verbaast dan ook niet dat de uiterst conservatief geachte Academy of Motion Picture Arts and Sciences een film over de pornoindustrie met drie Oscar nominaties beloonde.

Jeroen van Bergeijk

DVD Boogie Nights (Paul Thomas Andersen, 1998)