Eind mei interviewde ik voor de VPRO Gids Jonah Lehrer, die gisteren heeft toegegeven in zijn laatste boek, ‘Imagine – hoe creativiteit werkt’, uitspraken van Bob Dylan te hebben gefabriceerd. Ons gesprek ging over dat boek ‘Imagine’. Ik had hier graag geschreven dat ik na dat gesprek al een donkerbruin vermoeden had dat Lehrer de zaak zat te tillen. Maar dat had ik dus niet, zo’n donkerbruin vermoeden. Ik vond dat hij een prachtig boek had geschreven. Een interessant boek, dat me aan het denken had gezet. Wel vond ik dat hij weinig nieuws vertelde. Eigenlijk al zijn uitspraken had ik al eens elders gelezen, maar als je (semi-) beroemdheden interviewt gebeurt dat voortdurend. Het geeft je vaak het gevoel dat je compleet nutteloos werk zit te verrichten. Dit terzijde.
Het VPRO Gids interview staat overigens hier
Ik moest wegens plaatsgebrek flinke stukken uit het interview laten sneuvelen. Bijvoorbeeld over de vraag hoe hij zijn boeken schrijft, wat er eerst komt: de wetenschap of de leuke anekdotes? Er staan namelijk heel veel leuke anekdotes in zijn boeken (zoals dat Dylan zijn beste werk componeerde in een tijd dat hij eigenlijk met muziek maken wilde stoppen… dit schrijf ik overigens nu uit mijn hoofd op, dus pin me er niet op vast hoe dat nou precies met Dylan zit ;-)) en ik vroeg me af of Lehrers ideeën en inzichten ontstaan aan de hand van die anekdotes of dat hij een wetenschappelijk inzicht wil verduidelijken en daar leuke anekdotes bij zoekt. Zijn antwoord was (in mijn woorden): een beetje van allebei, maar ik begin toch vooral bij de wetenschap en zoek daar voorbeelden bij om het allemaal wat behapbaarder te maken.
Dit is zijn ongeredigeerde antwoord in mp3 (met haperende, aarzelende vragen van mijn kant)
Enfin, hij is dus kennelijk een beetje te creatief geweest in het zoeken van die voorbeelden
Aan het einde van het interview vroeg ik hem nog of creativiteit ook kwalijke kanten heeft. Dit was zijn antwoord:
Kijk, er is goede en slechte creativiteit. De zogenaamde innovatieve financiële producten waar de bankwereld ons mee aan de afgrond heeft gebracht, dat is een slechte vorm van creativiteit. Onze creativiteit heeft geleid tot een lifestyle die niet vol te houden is. Het menselijk lichaam in rust heeft 90 watt aan energie nodig. Een mens uit het jager-verzamelaar tijdperk vereist 250 watt per dag, zoveel energie kost het om rond te lopen en te overleven. En weet je hoeveel de moderne, westerse mens nodig heeft? 11.000 watt per dag. Dat is net zoveel energie als een blauwe vinvis, het grootste zeezoogdier ter wereld, verbruikt. Dat is waar onze creativiteit ons heeft gebracht.
We moeten dus minder creatief worden?
Nou nee. De enige weg uit de ellende is meer creativiteit. De enige oplossing is creatieve manieren verzinnen voor een meer duurzaam leven.
Ik ben wel benieuwd hoe hij daar nu over denkt… volgens mij had hij nooit kunnen bevroeden dat zijn eigen creativiteit nog eens te boek zou komen staan als een schoolvoorbeeld van wat hij ‘slechte creativiteit’ noemde.
PS. Uitgeverij Business Contact laat weten zich te beraden op een herdruk van Imagine. Maar ondanks het feit dat volgens Contact het boek is uitverkoht, lijkt Imagine voorlopig nog gewoon te koop bij bol.com. Te ontzent kennelijk nog geen plannen het boek uit de handel te halen.